19.YY edebiyat açısından romantizm akımın revaçta olduğunu söylemek mümkün. 17.yy Klasizm akımının katı kuralları karşısında duyguların, hayallerin daha coşkulu bir anlatımla dile getirildiği romantizm akımı buna tepki olarak meydana gelmiştir. Romantizm akımında iyiler çok iyi, kötüler ise çok kötüdür. Böyle bir çerçevede realizm akımı romantizme tepki olarak doğmuştur. Madam Bovary, Anna Karenina ve Aşk-ı Memnu romanları realizm akımının ürünleri olarak dikkat çekmektedir. Bu bağlamda üç karakterin incelemesini yapacağım.
Madam Bovary: Diğer adıyla Emma. Flaubert, burjuva yaşamını, insan yaşamını tüketen çabalarını ve umutlarını sildiği düşüncesindedir. Bunu Madam Bovary karakteriyle romanına yansıtmıştır. Madam Bovary; okuduğu kitaplara fazlaca kapılarak, anlatılanlar gibi bir yaşam yaşamayı arzulamaktadır. Burada Flaubert'in romantizmin idealist tiplerine tepkiyle yaklaşmaktadır. Bulunduğu durumu ve kendisini değerlendirmekten oldukça uzak bir durumdadır Emma. Aristokrat sınıfına geçebilmeyi düşler. Gündelik hayatı düşler arasına sıkışmış, son derece hayalperest bir kadındır. Bu hayalperestliğiyle kararlar alan Emma, annesinin çabasıyla doktor olan tembel, tutkuları olmayan Charles Bovary ile evlenir. Sonu hüsranla bitecek hayallerini gerçekleştirebilmek için oldukça çaba sarfetmekten beri durmamıştır. Kasaba hayatından çıkıp, varoluşunu aristokrat sınıfında, şaşaalı hayatta aramaktadır. Romanlarında hayalini kurduğu aşkı, toplumun onaylamadığı şekilde arar. Yazar bu durumu kendisi de onaylamadığı için, sonunda intihar eder. Kendini dışsal etkenlerde aramasından dolayı zayıf bir karakterdir.
Anna Karenina: Anna Karenina'da yasak aşk konusundan ziyade Aristokrat sınıfının gerçekliğini gözler önüne sermek amaçlanmıştır. Kitap şu sözle başlar: " Bütün mutlu aileler birbirine benzer, her mutsuz ailenin kendine özgü bir mutsuzluğu vardır." Aristokrat sınıfındaki kadınların bir çok yasak aşkı vardır. Bunun toplum tarafından onaylanmayacağını bildiklerinden bunu gizli tutarlar. Aristokrat Rusların aile yaşantısını oluşturmaktadır. İnsanlar birbirlerine karşı ikiyüzlüdür. Anna Karenina evli olmasına rağmen Kont Vygontsky ile ilişkisini yanlış bulmaz. Tolstoy, Burjuva dünyası içinde kişiliğini gerçekleştirme ve insana yakışır üst bir şahsiyete ulaşabilme çabasını okura verebilmiştir. Yalnız şunu da esgeçmemek gerekiyor Anna Karenina, ahlak kurallarına karşı çıkan birisi değil. Bulunduğu sosyal sınıfın ikiyüzlülüğünü tercih etmeyen bir kadın. Yukarıda da belirttiğim gibi o dönem burjuvasında evli kadınların yasak aşkları var, kişi belli bir değere bağlı değilse bulunduğu sınıfa göre davranması olağan. Anna Karenina ise evlilik dışı ilişkisinin arkasında durmuş, sınıfının ikiyüzlü özelliğinden ayırmıştır kendini. Tüm yaşantısından vazgeçer, Anna Karenina. Fakat romanın sonunda oğlunun hasretine dayanamaz. Geri döndüğünde kimse onunla iletişim kurmayı istememesi, bu aşağılık hâli kaldıramadığından intihar eder.
Aşk-ı Memnu: Bihter Ziyagil çocukluk ve aile yaşantısını inceleyelim. Annesi Firdevs Yöreoğlu hırslı, gözü yükseklerde bir kadındır. Çok genç yaşta evlilik yapmış ve iki çocuk sahibi olmuştur. Fakat çocuklarına tam kalbiyle bir bağlılık duymayan bir kadındır. Anne sevgisini çocuklarına geçirememiştir. Bir karakterin şekillenmesinde anne sevgisinin yeri çok ayrıdır. Bu sevgisizlikle büyüyen Bihter bu sevgisizliğini güçlü gözükmeye çalışarak bastıran bir karakterdir. Annesine karşı öfke duyduğu için Adnan Bey ile evlenmeyi tercih etmesi, annesine karşı kazandığı bir zafer olarak görmenin yanı sıra bir sevgi arayışı da yattığını düşünüyorum. Tabii bununla beraber alıştığı zengin yaşamı ve konforu devam ettirebilecektir. Bülent yatılı okula, Nihal'de evlenecek yaşa yaklaştığı için çocuklarla da fazla ilgilenmeyeceğini düşünerek kabul eder. Annesi gibi Bihter'in de gözü yükseklerdedir. Belli bir süre sonra aradığı mutluluğu bulamamıştır Bihter. Çünkü ne kendi içine yönelmiş, sorunlarıyla yüzleşmeyi tercih etmemiş. Mutluluğu dış bir etkende aramıştır. Çocukluktan sevgisiz büyüyen Bihter'in, öz saygısı da düşüktür. Bunun izlerini davranışlarından çıkarabilmek mümkün. Behlül'ün aşkıyla kendini çok değerli hisseder. Tutkuyla sevilmek kişide değerli olduğunu düşündürtebilir yanlış veyahut doğruyu umursamaz. O sevilmenin bağımlısıdır. Behlül tarafından sevilmediğini anladığında, evlilik dışı ilişkisinin yükü ağırlığında varolan öz saygısı dibe çökmüştür. Bu sebeple intihar eder. Şunu da not etmek lazım roman 1900 yılında yayınlanmış ve bu dönemde sosyalliğin olamması ve kapalı bir ev ortamında geçmesi de kişilerin dünyalarını küçültmüştür. Hâlid Ziya Uşaklıgil realizmin yanı sıra natüralizm akımının izlerini de bize göstermiştir. Bihter annesinin kızı, Peyker ise babasının kızıdır. Peyker, Bihter ile aynı ortamda yetişmişse de hırslı ve ihtiraslı bir yolu tercih etmemiştir. Yazar burada yaşadıkların her ne olursa olsun farklı bir seçimin de olabileceğini göstermiştir.
Toparlayacak olursak Madam Bovary, Anna Karenina, Bihter Ziyagil karakterleri her şeyiyle gerçek karakterlerdir. Romantizm akımının idealist iyiler hatasız, kötülerin iyi hiçbir yanının olmaması gibi kurgudan uzaktır. Kimilerince iyi, kimilerince kötüdür bu karakterler. Sizin iyi ve kötü tanımınız nedir?
Ahu Mah.
Yorumlar
Yorum Gönder